- عطارمارت
- اردیبهشت 20, 1398
در این مقاله از بلاگ عطاری آنلاین عطارمارت می خواهیم به این موضوع بپردازیم که آیا مصرف گیاهان دارویی به این شکلی که در جامعه ما صورت می پذیرد صحیح است یا خیر؟ طبق آمار جهانی حدود 80 درصد مردم از گیاهان دارویی استفاده می کنند، یعنی در صورت ابتلا به یک بیماری سریعا اولین چیزی که مصرف می کنند این گیاهان می باشد. اما آیا همه این افراد با مصرف صحیح این گیاهان آشنایی دارند؟ با توجه به شیوع بالای مصرف این مواد طبیعی آیا با مصرف منطقی آن آگاهی دارند؟ آیا به عارضه های این گیاهان دارویی و تداخلات دارویی آن ها توجه دارند؟ آیا به منع مصرف گیاهان دارویی دقت می کنند؟ تمامی این سوالات جزء مهم ترین مسائل مربوط به مصرف گیاهان دارویی می باشد و همه افراد مصرف کننده باید به این موارد دقت کافی داشته باشند تا بتوانند بیشترین اثر را از این گیاهان دریافت کنند.
کشور ایران یکی از غنی ترین کشورها از نظر پوشش گیاهان دارویی می باشد. در ایران بیش از 8000 گونه گیاه وجود دارد که شناخته شده است. از بین این 8000 گونه، 2300 گونه به عنوان گیاهان دارویی شناخته شده است که از بین این تعداد حدود 500 گونه در عطاری ها وجود دارد و مورد استفاده مردم قرار می گیرد و همانطور که می دانید در اکثر عطاری ها 500 گونه وجود ندارد و تعداد خیلی کمتری را مورد پوشش قرار می دهند. این تنوع باعث شده است تا بیشتر در مورد مصرف گیاهان دارویی تحقیق کنیم و پر کاربردترین های آنان را شناسایی نماییم و اطلاعات بیشتری در مورد نحوه مصرف آن ها بدانیم. بدین منظور ما می خواهیم در این پست به مرور به برخی از این گیاهان دارویی بپردازیم و اطلاعات دقیقی در مورد آن در اختیار شما بگذاریم.
مصرف گیاه دارویی یا مصرف داروی گیاهی؟
در ایتدا بهتر است به تفاوت گیاهان دارویی و داروهای گیاهی بپردازیم. گیاه دارویی بخش هایی از گیاه هستند که دارای مواد موثره بوده و به صورت خشک شده در عطاری ها عرضه می شود. اما داروی گیاهی آن فرآورده ای است که حاصل فرآوری یک یا چند گیاه دارویی تحت نظر متخصص مربوطه یا در کارخانجات داروسازی یا در آزمایشگاه های دانشگاه ها تهیه شده اند و کنترل کیفی لازم از نظر فیزیکی، شیمیایی و میکروبی روی آن ها انجام شده است و به عنوان داروی گیاهی در داروخانه ها و عطاری به فروش می رسد. اینکه گیاهان دارویی فرآوری شوند و تبدیل به داروی گیاهی بشوند چیز بدی نیست و می تواند در موارد بسیاری نیز بسیار راهگشا باشد و کمک زیادی به افراد نماید. از آن طرف هم گیاهان دارویی به تنهایی می تواند بسیار مفید باشد. به طور مثال فردی که فقط دچار نفخ شده است با مصرف یک گیاه دارویی مشکلش حل می شود و نیازی به مصرف داروی گیاهی نیست. در ادامه به پر کاربردترین گیاهان دارویی و نحوه مصرف آن ها خواهیم پرداخت و نکات ضروری مثل تداخلات، منع مصرف و… بیان خواهد شد.
مصرف کپسول گیاه دارویی دارچین:
کپسول های دارچین جزء داروهای گیاهی می باشد که از پودر پوست درخت دارچین تهیه شده است و دارای طبیعت گرم و خشک است و موارد استفاده فراوانی دارد. اما جزء دسته جات گیاهان دارویی ضد نفخ است و چون طبیعت گرم دارد از بین برنده نفخ و ریاح است. همچنین برای افرادی که دچار سنگینی معده هستند یا غذای زیادی یا غلیظ می خورند و غذا به خوبی هضم نمی شود، باعث تلطیف غذا می شود. منع مصرف کپسول دارچین فقط در زمان بارداری است. تاکنون بر اساس پزشکی نوین و همچنین کتب طب سنتی عارضه خاصی برای آن بیان نشده است الی واکنش های حساسیتی که ممکن است فردی نسبت به اسانس دارچین حساسیت داشته باشد.
اما تداخلات دارویی کپسول دارچین مهم است از این نظر که این کپسول ها برای افرادی که داروهای قلبی و داروهای دیابت استفاده می کنند تداخل دارد و باید تحت نظر پزشک مربوطه مصرف شود. همچنین کپسول دارچین با قرص استامینوفن و آترواستاتین ( دارویی برای تنظیم کلسترول خون) ممکن است تداخل داشته باشد. دوز مصرفی کپسول دارچین هم 2 الی 4 کپسول در روز می باشد.
مصرف کپسول گیاه دارویی انیسون:
انیسون در عطاری ها به نام رازیانه رومی یا بادیان رومی نیز عرضه می شود. این کپسول هم فرآوری شده و جزء داروهای گیاهی محسوب می شود. مورد استفاده این کپسول هم رفع نفخ، رفع دل پیچه و همچنین کنترل ریفلاکس (بازگشت اسید از معده) می باشد. منع مصرف این کپسول گیاهی هم در دوران بارداری می باشد. عوارض جانبی هم در صورتی که حساسیت داشته باشد می تواند منجر به آلرژی شود. دوز مصرفی این کپسول ها هم در روز نهایت 3 عدد می باشد.
مصرف کپسول گیاه دارویی زیره:
کپسول زیره هم دارای خواص مشابه با انیسون بوده و منع مصرف آن هم در دوران بارداری بوده و در افرادی که به اسانس این گیاهان دارویی حساسیت دارند باید با احتیاط بیشتری مصرف نمایند. دوز مناسب مصرفی این گیاه هم 3 کپسول در روز می باشد. همچنین با داروهای دیابت هم ممکن است تداخل دارویی داشته باشد.
مصرف گیاه دارویی شیرین بیان:
وقتی اسم شیرین بیان آورده می شود عمدتا برای درمان مسائل گوارشی از آن یاد می شود و در ذهن ها متبادر می شود اما اثرات بسیار شگفت انگیز این ماده خوراکی طبیعی بر روی سرفه های مزمن که به درمان مقاوم هستند و درمان برونشیت و مشکلات تنفسی از جمله آسم و تنگی نفس بسیار اعجاب برانگیز می باشد. همچنین برای گرفتگی صدا و خشکی حلق بسیار مناسب می باشد.
طبیعت شیرین بیان گرم و خشک است و بخاطر همین گرم بودنش و هم خواص خودش اثرگذار می باشد و موارد منع مصرف مختلفی را نیز دارا می باشد. عوارض جانبی شیرین بیان می تواند موجب پرفشاری خون شود و طبیعتا برای افراد دارای فشارخون بالا منع مصرف دارد. همچنین شیرین بیان می تواند موجب بالا رفتن چند درجه قند خون شود و برای افرادی که دیابت دارند باید تحت نظر پزشک مصرف این گیاه دارویی صورت گیرد. مثل بسیاری از گیاهان دارویی دیگر در دوران بارداری و شیردهی منع مصرف دارد. در کودکان منع مصرف دارد. همچنین همانطور که گفته شد برای بیماران قلبی، افراد دارای فشارخون بالا و قندخون بالا منع مصرف دارد. این گیاه با داروهای قلبی، فشار خون و قندخون تداخل دارد. پس نباید از شیرین بیان برای مشکلات گوارشی و سایر مشکلات استفاده شود.
مصرف گیاه دارویی اکالیپتوس:
اکالیپتوس به عنوان بخور در دوران سرماخوردگی مورد استفاده قرار می گیرد و بسیار ضد عفونی کننده است. این ماده طبیعی ترکیبات بسیار مفیدی دارد که می تواند مجاری تنفسی را تمیز و ضد عفونی کند و خاصیت خلط آوری را نیز دارا می باشد. همچنین برای مشکلات احتقان دستگاه تنفسی بسیار اثربخش است. نکته مهم در مورد مصرف اکالیپتوس داشتن سمیت در حالت خوراکی می باشد. در صورت مصرف خوراکی می تواند عوارض جانبی مختلفی را برای فرد به همراه داشته باشد که بسته به دوز مصرفی متفاوت می باشد. برخی از این عوارض به صورت سوزش سر دل، سردرد، سرگیجه، تهوع و در حالت شدیدتر آن تنگی مردمک چشم و حتی مرگ می باشد.
مصرف گیاه دارویی به دانه:
به دانه یا دانه میوه به یکی از موادی است که برای مشکلات تنفسی مورد استفاده قرار می گیرد. نحوه مصرف آن هم به این صورت است که دانه به را درون آب جوش قرار می دهند و موقع پس دادن لعاب یا موسیلاژ مورد مصرف قرار می گیرد و برای مواردی چون خشونت و خشکی حلق، گرفتگی صدا، سوزش سطح زبان و گلو، خشکی دهان و گلو و همچنین سرفه های مزمن ناشی از سوء مزاج گرم به دلیل سرد و تر بدون به دانه مورد استفاده قرار می گیرد. موارد منع مصرف به دانه به این شکل است که این دانه ها به هیچ وجه نباید له یا کوبیده شوند چرا که در این صورت و در مجاورت با آب باعث تولید ترکیباتی می شود که فوق العاده سمی بوده و عوارضی چون تهوع، سرگیجه داشته و در دوزهای بالا می تواند منجر به قطع تنفس شود. عوارض دیگری که برای مصرف این گیاه دارویی بیان کرده اند در صورت مصرف دوز بالا منجر به ضعف معده و سوءهاضمه شود. تداخل دارویی این دانه های گیاهی هم از طریق کاهش اثرگذاری سایر داروها می باشد به دلیل اینکه موسیلاژها مانع از جذب سایر داروها می شود. بدین منظور توصیه می شود برای مصرف به دانه یک ساعت قبل از مصرف داروها صورت بگیرد.
مصرف گیاه دارویی گل بنفشه:
نکته اول اینکه گل بنفشه ای که برای بیماری های تنفسی توصیه می شود با گل بنفشه سه رنگی که در میادین و خیابان ها کاشته می شود متفاوت است. گل بنفشه سه رنگ بیشتر برای بیماری های پوستی مورد استفاده قرار می گیرد. اما گل بنفشه ای که ما در این پست مد نظر داریم گل بنفشه معطر است که برای بیماری های تنفسی، سرفه های مزمن و همچنین واکنش های حساسیتی و آلرژیک از آن استفاده می شود.
طبیعت این گیاه دارویی تر و سرد است. نکته خیلی مهم در مصرف گل بنفشه معطر این است که این گیاه دارویی به ذات مرقق یا رقیق کننده خون است. در دوران بارداری و شیردهی منع مصرف دارد و این احتمال وجود دارد که ریسک سقط جنین را افزایش می دهد. در کودکان زیر دو سال توصیه نمی شود. مصرف بیش از حد گل بنفشه می تواند باعث سرگیجه، ضعف و سستی عضلانی شود. همانطور که گفتیم چون خاصیت رقیق کنندگی دارد طبیعتا با داروهای رقیق کننده خون مثل آسپارین، وارفارین و پلاویکس تداخل دارویی دارد. همچنین گل بنفشه با سایر گیاهان دارویی رقیق کننده خون همچون بابونه تداخل دارد.
حرف آخر:
پس همانطور که مشاهده کردید گیاهان دارویی به طور 100 درصد ایمن نبوده و باید حتما به عوارض جانبی، موارد منع مصرف و تداخلات دارویی هر گیاه دارویی توجه شود.